Niepodległość wyśniona w Monachium

„Niepodległa Polska wyśniona w Monachium” to projekt promujący polskość, naukę polskiej historii i sztuki poprzez XIX-wieczne obrazy polskich malarzy „szkoły monachijskiej”.

Naród to wspólnota kultury, zbiorowej pamięci i wyobrażeń o przeszłości. Wbrew wielu mitom to nie wspólnota krwi rozstrzyga o zachowaniu sił witalnych narodu. To sztuka, a zwłaszcza malarstwo, ma dla trwania, ale też zbadania charakteru wspólnot narodowych znaczenie szczególne. Artyści katalogują i ucieleśniają zbiorowe wyobrażenia, wprowadzając je w obieg kultury, tworzą swoistą narodową ikonografię.

Celem projektu „Niepodległa Polska wyśniona w Monachium” jest przedstawienie cech charakteryzujących polskość za pośrednictwem obrazów malarzy monachijskich. Dlatego na wystawie znalazły się takie tematy jak Antemurale Christianitatis (Przedmurze chrześcijaństwa), Gdzie jest Polska, Wieczni rycerze, Sarmaci, Wiara Polaków, Królowa Polski, Przystań tolerancji, Wspólnota indywiduów, Rewolucja republikańska, Polki, Polacy wobec zaborców, Sybir, Nieherbowi bracia, Prometeusze polskości oraz Niepodległa. Tematy te zostały zilustrowane dziełami autorstwa m.in. Aleksandra Gierymskiego, Stanisława Witkiewicza, Jana Matejki, Jacka Malczewskiego, Józefa Brandta, Wojciecha Kossaka, Juliusza Kossaka, Józefa Chełmońskiego, Leona Wyczółkowskiego, Antoniego Kozakiewicza, Witolda Pruszkowskiego, Adama Chmielowskiego, Juliana Fałata i Olgi Boznańskiej. Wykorzystując mało jak dotąd spopularyzowaną wiedzę, że tak doskonale znane obrazy Polski powstały właśnie na ulicach niemieckiego Monachium, autorzy projektu chcą zainteresować nimi jak najszersze grono odbiorców. Pragną przedstawić fundamentalne determinanty polskości poprzez rozmowę o sztuce. Zabieg ten jest w przekonaniu twórców projektu skuteczną metodą poruszania tematów, które mogą być trudne w bezpośrednim odbiorze w środowisku zagranicznym.

W XIX wieku z myślą o Niepodległej tworzyli pisarze, poeci, kompozytorzy, malarze. Gdy na mapach brakowało granic Polski, były one tym silniej obecne w sercach Polaków oraz w ich twórczości. I tak symboliczne już obrazy Kossaka, Matejki, Gierymskiego czy Grottgera, powstające w różnych miejscach Europy, łączyła opowieść o Polsce. Wiele z tych dzieł wyszło spod pędzla malarzy, którzy szkolili swój kunszt na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, w monachijskich prywatnych szkołach artystycznych oraz w Münchner Kunstverein (Monachijskie Towarzystwo Sztuk Pięknych), tworząc tym samym tzw. szkołę monachijską malarstwa polskiego. Od lat 70. XIX wieku stanowili oni wśród monachijskich twórców sztuki najliczniejszą grupę narodowościową (przeszło 300 polskich artystów), stąd w literaturze przedmiotu pojawiało się określenie „Polenkolonie” (kolonia polska). Niektórzy z malarzy pozostali w Niemczech na stałe i stali się cenionymi członkami „szkoły monachijskiej” (Münchner Schule).

Wychodząc z powyższego, powstał zamysł, aby w 100. rocznicę odzyskania niepodległości opowiedzieć mieszkańcom Niemiec o Polsce obrazami „szkoły monachijskiej”. W dalszej kolejności zostały przygotowane kolejne projekty:

Niepodległa Polska wyśniona w Monachium – teczki edukacyjne. Projekt współfinansowany przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej w ramach wspierania Polonii i Polaków za granicą.

 
 
 

Wystawa pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.