Historia Kartą spisana. Podsumowanie realizacji Ustawy o Karcie Polaka
Podjęty w 2015 roku projekt zakłada zbadanie stanu realizacji ustawy o Karcie Polaka oraz zebranie informacji na temat osób mających Kartę Polaka na Ukrainie, Białorusi, Litwie i Łotwie. Uzyskana wiedza pozwoli określić, jak posiadanie Karty Polaka przekłada się na wzmocnienie tożsamości środowisk polskich w krajach zamieszkania oraz na rozwój poczucia więzi z Polską. W szerszym kontekście umożliwi zaakcentowanie obecności Polaków w wielu ważnych sferach „małych ojczyzn”, które zamieszkują. Realizacja projektu pomoże też w popularyzacji idei Karty Polaka wśród mniejszości polskiej.

Projekt jest skierowany do osób mających Kartę Polaka – według danych MSZ do tej pory otrzymało ją ponad 130 tysięcy – oraz tych, które mogą chcieć się o nią starać lub są zainteresowane tematyką Karty Polaka. Nie jest znana liczba osób uprawnionych do ubiegania się o ten dokument.

Relacja z konferencji “Historia kartą spisana. Podsumowanie ustawy o Karcie Polaka”

Ustawa o Karcie Polaka – unikalna w historii państwa polskiego – przyjęta w parlamencie w 2007 roku zaczęła obowiązywać rok później. Jak dotąd nikt nie pokusił się o podsumowanie siedmioletniego już okresu jej funkcjonowania. Przeprowadzone w ramach projektu ilościowe i jakościowe badania naukowe (próba 500 osób) na temat posiadaczy Karty Polaka na Ukrainie, Białorusi, Litwie i Łotwie umożliwią głębsze poznanie kwestii kształtowania polskiej tożsamości narodowej za granicą, pozwolą przybliżyć sylwetki posiadaczy Karty Polaka, udzielić odpowiedzi na pytanie, kim są osoby mające Kartę Polaka, jakie są ich historie, w których regionach jest ich najwięcej, co jest głównym powodem ubiegania się o Kartę Polaka, na podstawie jakich dokumentów najczęściej potwierdzają swoje polskie korzenie, czy są to dokumenty z okresu II RP, z okresu Związku Sowieckiego czy archiwalne dokumenty na temat represji Polaków w tych krajach.

Wyniki badań zostaną przedstawione podczas konferencji popularno-naukowej. Zostaną na nią zaproszeni naukowcy, prawnicy, urzędnicy, konsulowie, ale przede wszystkim osoby mające Kartę Polaka oraz reprezentanci polskich środowisk z krajów objętych Ustawą (ok. 60 osób), którzy będą mogli podzielić się poglądami i doświadczeniami w tej sprawie. Wnioski z konferencji pomogą przygotować propozycje zmian Ustawy o Karcie Polaka.
Konsekwencją badań będzie przygotowanie publikacji dotyczącej Karty Polaka – pierwszej, dokumentującej tak ważny i unikatowy proces – która umożliwi zachować pamięć o losach konkretnych osób i rodzin Rodaków ze Wschodu. Wydawnictwo to pozwoli zainteresować Kartą liczną grupę osób, które do tej pory nie miały szansy zetknąć się z nią albo które nie zdecydowały się na uzyskanie dokumentu z różnych przyczyn, może im pomóc we wzmocnieniu polskiej tożsamości narodowej oraz wzroście poczucia więzi z Polską. Będzie je można też wykorzystać do promowania polskiej kultury, historii i języka.

Partnerzy projektu: m.in. Związek Polaków na Białorusi, Związek Polaków na Litwie, Związek Polaków na Łotwie i Związek Polaków na Ukrainie oraz z Federacją Organizacji Polskich na Ukrainie.

Koordynator projektu: Damian Ciarciński