Obalić stereotypy, upowszechnić współczesną wiedzę historyczną, oddać hołd twórcom II Rzeczypospolitej, okazać jej szacunek – to cele, jakie obrali sobie organizatorzy wystawy „Rzeczpospolita utracona”.

Zdjęcia ludzi, budynków, odznaczeń wojskowych… Na jednym niemieccy żołnierze ciągną za samochodem ciała zamordowanych żołnierzy AK, na innym zastygnięta w niemym krzyku czaszka polskiego oficera zamordowanego w Katyniu, na którego resztkach munduru można jeszcze dostrzec stopień wojskowy. Zdjęcia kościołów, pałaców, świeżo wzniesionych karcerów. Każda fotografia niesie ze sobą głęboki przekaz, każda z nich oddaje kawałek historii. Historii, której już nie ma, ale która przetrwała na kartach archiwalnych dokumentów i w ludzkich wspomnieniach.
Otwarcie wystawy „Rzeczpospolita utracona” z okazji Narodowego Święta Niepodległości Polski miało miejsce 11 listopada w Muzeum Sztuki Podkarpacia (dawnej kolegiacie) w Iwano-Frankowsku (dawnym Stanisławowie) w ramach 5 Przeglądu Najnowszych Filmów Polskich „Pod Wysokim Zamkiem”.
– To wystawa dotycząca tego, czego już nie ma, tego, co już utracone – powiedział podczas otwarcia ekspozycji wicekonsul KG RP we Lwowie Rafał Kocot. – Utrata stanowi nieodzowny element ludzkiego życia – tracimy zdrowie, przyjaciół, pieniądze, bliskich, rodzinę. To wszystko wiąże się z niewymownym smutkiem, żalem i bólem. W takich chwilach staramy się wszystko to zachować chociażby we wspomnieniach. Wystawa „Rzeczpospolita utracona” to właśnie nasze wspomnienia.
Ponad 20 ogromnych plansz ze zdjęciami podzielono na trzy części: Ludzie, Dziedzictwo, Duchowość. Każda z nich prezentuje, czym była II Rzeczpospolita.
Przedstawiciel warszawskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Dariusz Gałaszewski poinformował, że wystawa jest efektem konferencji naukowej zorganizowanej pod tym samym tytułem, podczas której zaprezentowane zostały dokumenty, pamiątki, przedmioty kultury materialnej i inne świadectwa dotyczące okresu II Rzeczypospolitej.
Jak powiedział Dariusz Gałaszewski: „II Rzeczpospolitą tworzyli zwyczajni ludzie, którzy pod przywództwem Józefa Piłsudskiego usiłowali odtworzyć I Rzeczpospolitą, utraconą w rezultacie imperialnej okupacji. Polskę więc odbudowano, by ponownie ją utracić wskutek agresji dwóch reżimów totalitarnych: hitlerowskich Niemiec i Związku Sowieckiego. Jest to bardzo wzruszająca wystawa. Dla nas pozostały pamiątki po żyjących wtedy ludziach, ich groby na cmentarzach. Ta wystawa to próba pokazania nam, współczesnym, którzy nie doświadczyli II wojny światowej, jej okrucieństwa, cynizmu i nieludzkości”.
Ekspozycja „Rzeczpospolita utracona” była prezentowana w krajach europejskich i USA. Jej adresatami są nie tylko Polacy mieszkający w Polsce lub poza jej granicami. Gałaszewski podkreśla, że wystawa skierowana jest do wszystkich tych, którzy interesują się historią. Jest celem jest zademonstrowanie, jak bardzo Polacy pragnęli żyć w jednym, wielokulturowym, wielonarodowym państwie, które wcielałoby z życie idee współpracy nie zaś konfliktów.
Prezentacja wystawy w Iwano-Frankowsku miała wymiar szczególny. Nie dość, że  otwarto ją w dniu Narodowego Święta Niepodległości Polski, to zorganizowano ją w Muzeum Sztuki Podkarpacia, które znajduje się w niegdysiejszym kościele rzymskokatolickim, jednym z najstarszych zabytków historii i architektury danego Stanisławowa. Dyrektor muzeum Michał Dajnega zaznaczył, że otwarcie wystawy w tym miejscu to przejaw pewnego rodzaju braterstwa sąsiednich narodów.
– Razem odnawiamy tradycje pojednania, braterstwa dwóch narodów, bez względu na jakiekolwiek spory. Jest to znak podzięki dla polskiego narodu za współpracę i przyjaźń. Bardzo symboliczne jest to, że dzisiaj Polacy mogą obchodzić swoje Święto Niepodległości tutaj, na Ukrainie, w Iwano-Frankowsku. Mam nadzieję, że niebawem Ukraina będzie mogła świętować swój Dzień Niepodległości jako pełnoprawny kraj pośród państw europejskiej rodziny – powiedział Michał Dajnega.
Wystawę „Rzeczpospolita utracona” w Muzeum Sztuki Podkarpacia będzie można oglądać w ciągu nadchodzącego tygodnia.