„Za Wolność Waszą i Naszą!” Józef Piłsudski

W tych dniach po całym świecie odbywają się uroczystości z okazji 100.rocznicy Bitwy Warszawskiej.

Między 13 a 25 sierpnia 1920 roku doszło do starcia, które przesądziło o losach wojny polsko-bolszewickiej. Wojska polskie dowodzone przez Józefa Piłsudskiego pokonały Armię Czerwoną pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego. To zwycięstwo na blisko 20 lat zapewniło Polsce niepodległość i równocześnie uchroniło Europę od ataku bolszewików.

Bitwa Warszawska jest zaliczana do 18-tu wielkich starć, które zdecydowały o losach świata. Bywa też nazywana cudem nad Wisłą, ze względu na spektakularne zwycięstwo nad przeważającymi siłami sowietów. Wśród krajów, które udzieliły pomocy, szczególną rolę odegrała Ukraina, wysławszy całą armię. W kwietniu 1920 roku została podpisana umowa polityczna (znana także jako pakt Piłsudski-Petlura). Z polskiego punktu widzenia była to szansa na budowę federacji państw tej części kontynentu, dla Ukraińców – szansa wywalczenia niepodległości.

W Sali Greckiej Teatru Ukraińskiego im. W. Wasylki w Odessie w szczególny sposób uczczono 100.rocznicę Bitwy Warszawskiej. Zostało zorganizowane spotkanie naukowe pt „Zwycięstwo 1920. Odeski wkład w obronie Europy”. Spotkanie było poświęcone bohaterom wojny polsko-bolszewickiej, ściśle związanym z Odessą: Wsewołodowi Zmijence oraz Romualdowi Kogutnickiemu. Podczas uroczystości odbyły się premiery filmów dokumentalnych, opowiadających o losach polskiego i ukraińskiego oficerów, wykłady wybitnych odeskich historyków, znawców i ekspertów historii militarnej I połowy XX wieku pana profesora Wiktora Sawczenki oraz pana doktora Aleksandra Muzyczki. Niestety z powodu epidemii COVID19 w tym roku nie udało się zaprosić naukowców z Polski, ale dzięki uprzejmości Instytutu Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej  w Lublinie uczestnicy spotkania mieli możliwość obejrzeć animacje „Szlakami Polski Niepodległej. Bitwa Warszawska”. Wśród zaproszonych gości także znalazł się potomek Romualda Kogutnickiego pan Oleg Owczaruk, który opowiedział o historii swojej rodziny.

Biorący udział w Spotkaniu mieli możliwość obejrzeć wystawę „Bitwa Warszawska 1920”, przygotowaną w ramach projektu „Niepodległa” MKiDN oraz zrobili zdjęcia z polskim i ukraińskim oficerami, ubranymi w ówczesne mundury. Także odbyło się rozdanie nagród zwycięzcom Konkursu Twórczego „Historia, co łączy”, w którym laureatami zostali: Aleksander Galas (dzieło literackie, esej), Łanita Nieczajenko (obraz) oraz Magdalena Sywakowska (zdjęcie).

Inicjatorami i organizatorami spotkania wystąpiły Związek Polaków na Ukrainie Oddział im. A. Mickiewicza w Odessie oraz Południowy Oddział Regionalny Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej. Uroczystość swoją obecnością zaszczycili przedstawiciele władz obwodowych i miejskich, naukowcy, działacze kulturalni, przedstawiciele organizacji kombatantów ATO, członkowie Związku Polaków na Ukrainie Oddział im. A. Mickiewicza w Odessie oraz inni.

Chcemy serdecznie podziękować wszystkim partnerom, którzy dołączyli się do realizacji tego wydarzenia, a mianowicie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP Program „Niepodległa”, Muzeum Historii Polski, Instytut Pamięci Narodowej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, naszym przyjaciołom z Polski, którzy aktywnie pomagali z organizacją. Szczególne słowa wdzięczności należą panu Tomaszowi Kardaszowi oraz Wojciechowi Łosiewiczowi. Wyrażamy słowa wielkiej wdzięczności Ukraińskiemu Teatrowi im. W. Wasylka w Odessie, w tym dyrektorce Teatru pani Julii Piwowarowej, Archiwum Obwodowemu w Odessie, Odeskiej Narodowej Bibliotece Naukowej, Akademii Wojskowej w Odessie, NGO „WeteranHUB”, Bankowi „Piwdennyj” oraz wszystkim członkom i sympatykom Związku Polaków na Ukrainie Oddział im. A. Mickiewicza w Odessie.

Konkurs Twórczy „Historia, co łączy” został zrealizowany w ramach projektu „Biało-czerwone ABC. Wspieranie rozwoju edukacji polskojęzycznej na Ukrainie”. Projekt jestrealizowany przez Fundację Wolność i Demokracja.  Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach zadania publicznego dotyczącego pomocy Polonii i Polakom za granicą.

Spotkanie Naukowe “Zwycięstwo 1920. Odeski wkład w obronie Europy” zostało zrealizowane w ramach projektu „Wielka Polska Rodzina”, działanie 30 lecie organizacji (wystawa, bal) – UKRAINA – Związek Polaków na Ukrainie Oddział im. A. Mickiewicza w Odessie, realizowanego przez Fundację Wolność i Demokracja.

Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach zadania publicznego dotyczącego pomocy Polonii i Polakom za granicą.

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości.

Tekst: Swietłana Zajcewa-Wełykodna

Zdjęcia: Aleksander Woropejew, Olga Krawcowa